Με μεγαλοπρέπεια και παρουσία της Α. Ε. Πρόεδρου της Δημοκρατίας κ. Προκόπιου Παυλόπουλου, πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 21 Μαΐου 2018, η τελετή της 45ης Επετείου του Κινήματος του Ναυτικού το Μάιο του 1973. Η τελετή έγινε επί του Θ/Κ «Γ. ΑΒΕΡΩΦ», στο Άλσος Ελληνικής Ναυτικής Παράδοσης, στη Μαρίνα Φλοίσβου,
Στην τελετή παρέστησαν ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας κ. Πάνος Καμμένος, ως εκπρόσωπος του Πρωθυπουργού, ο κ. Θοδωρής Δρίτσας ως εκπρόσωπος του Προέδρου της Βουλής, ο Αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Άμυνας κ. Φώτης Κουβέλης οι Αρχηγοί των Κοινοβουλευτικών Κομμάτων ή εκπρόσωποί τους, μέλη της Κυβέρνησης, του Κοινοβουλίου, των Θρησκευτικών αρχών και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης/ Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Ναύαρχος Ευάγγελος Αποστολάκης ΠΝ, ο Αρχηγός ΓΕΝ Αντιναύαρχος, Νικόλαος Τσούνης ΠΝ, οι Αρχηγοί των Γενικών Επιτελείων των Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΔ) και Σωμάτων Ασφαλείας (ΣΑ) ή εκπρόσωποί τους, πρώην Υπουργοί, Επίτιμοι Αρχηγοί, τα μέλη του Ανώτατου Ναυτικού Συμβουλίου, οι εν ζωή καθώς και οι συγγενείς των αποθανόντων συμμετεχόντων στο Κίνημα του Ναυτικού, η οικογένεια του αείμνηστου Ναυάρχου Νικόλαου Παππά, μέλη του πληρώματος του Αντιτορπιλικού «ΒΕΛΟΣ», αντιπροσωπείες από τις ΕΔ και τα ΣΑ, εν αποστρατεία στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού και μέλη της ευρύτερης Ναυτικής και Ναυτιλιακής κοινότητας.
Χαιρετισμό απηύθυναν ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας κ. Πάνος Καμμένος, ο Αρχηγός ΓΕΝ Αντιναύαρχος Νικόλαος Τσούνης ΠΝ, ο Δήμαρχος Παλαιού Φαλήρου κ. Διονύσιος Χατζηδάκης, ενώ κύριος ομιλητής ήταν ο Κυβερνήτης του Θ/Κ «Γ. ΑΒΕΡΩΦ» και Α/Τ ΒΕΛΟΣ Αρχιπλοίαρχος Σωτήριος Χαραλαμπόπουλος ΠΝ.
Ακολουθεί Ομιλία του Κυβερνήτη του πλοίου Αρχιπλοιάρχου Σ. Χαραλαμπόπουλου ΠΝ :
“…Εξοχότατε κύριε Πρόεδρε της Δημοκρατίας,
Επιτρέψατε να αρχίσω την ομιλία μου με την κατάθεση τιμής και θύμησης στους αείμνηστους συναδέλφους του Κινήματος του Ναυτικού.
Εξοχότατε,
Σας καλωσορίζω στο θωρηκτό Γ. ΑΒΕΡΩΦ, στην τελετή για την 45η επέτειο του Κινήματος του Ναυτικού.
Εδώ στη ναυαρχίδα όλων των Ελλήνων, που τιμά επί 107 συνεχόμενα χρόνια την ελληνική σημαία, εμπνέοντας και διδάσκοντας εθνική αυτογνωσία και προσφορά, τιμούμε σήμερα τους αγώνες και τους αγωνιστές του Πολεμικού Ναυτικού, υπέρ της ελευθερίας και της Δημοκρατίας, κατά τη διάρκεια της επτάχρονης δικτατορίας στη χώρα μας.
Τα στελέχη του Πολεμικού Ναυτικού κάτω από τις επιταγές που ορίζουν ο σεβασμός στον άνθρωπο και το χρέος στην πατρίδα, ύψωσαν την αξιοπρέπεια και τη δύναμή τους, ταγμένοι στο καθήκον να φυλάττουν πίστη στην πατρίδα και υπακοή στο Σύνταγμα και τους Νόμους του κράτους. Έτσι λοιπόν δεν θα μπορούσαν να πράξουν τίποτα λιγότερο από αυτό που έπραξαν από την πρώτη μέρα κηρύξεως της δικτατορίας και καθ’ όλη τη διάρκειά της. Από το 1967 αρχίζει να οργανώνεται ένα αντιδικτατορικό κίνημα που είχε διάφορες μορφές και διακυμάνσεις, με αποκορύφωμα τον Μάϊο του 1973, όπου συμμετείχε σχεδόν το σύνολο των μαχίμων μονάδων του Στόλου. Οι 150 και πλέον μυημένοι αξιωματικοί που κατείχαν τις πλέον νευραλγικές θέσεις του Στόλου και των επιτελείων, με απόλυτα δική τους πρωτοβουλία, έχοντας συνειδητά αποδεχθεί τους κινδύνους, τις ευθύνες και τις συνέπειες μιας τέτοιας αποφάσεως, κατέληξαν στο σχέδιο δράσης. Χωρίς ιδιοτέλεια, χωρίς την παραμικρή σκέψη για ανάληψη εξουσίας, χωρίς κομματικές εξαρτήσεις, πολιτικές εντολές και τυφλούς δογματισμούς, ομονοούντες στον κοινό σκοπό, ενήργησαν ενωμένοι για την επαναφορά της κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας στη χώρα.
Τελικά, το Κίνημα του Ναυτικού δεν εκτελέστηκε όπως είχε αρχικά σχεδιαστεί. Πέτυχε όμως. Και μόνο η γνωστοποίησή του με την παράλληλη διαφυγή του Α/Τ ΒΕΛΟΣ στην Ιταλία τον Μάιο του1973, επιφέρουν καίριο πλήγμα στο δικτατορικό καθεστώς. Το αντιτορπιλικό ΒΕΛΟΣ με τη διαφυγή του στο εξωτερικό, καταφέρνει να ενημερώσει και να αφυπνίσει δυναμικά την παγκόσμια κοινή γνώμη για τη θέληση της συντριπτικής πλειοψηφίας των Ενόπλων Δυνάμεων και του Ελληνικού λαού, να αποτινάξουν ένα παράνομο και αντιδημοκρατικό καθεστώς που έχει επιβληθεί στην Ελλάδα, από λίγους επίορκους αξιωματικούς. Το Κίνημα του Ναυτικού του 1973, είναι ίσως το πρώτο καθοριστικό πλήγμα κατά της δικτατορίας που δονεί συνθέμελα την ύπαρξή της.
Ας θυμηθούμε επιγραμματικά, τη δράση των στελεχών του Πολεμικού Ναυτικού, κατά την επτάχρονη δικτατορία :
Συνοπτικό Χρονολόγιο των ενεργειών του Κινήματος του Πολεμικού Ναυτικού κατά της δικτατορίας
1967
- Απρίλιος: Μετά την επιβολή της δικτατορίας έχουμε την παραίτηση του Αρχηγού του Ναυτικού Αντιναυάρχου Κωνσταντίνου Εγκολφόπουλου, που είναι και η πρώτη αντίδραση του Πολεμικού Ναυτικού.
- Οκτώβριος: Το καθεστώς αποστρατεύει 61 αξιωματικούς του Ναυτικού.
- Δεκέμβριος: Έχουμε την αποτυχία του αντικινήματος του Βασιλέως, το οποίο στηρίχθηκε από το Πολεμικό Ναυτικό με το σύνολο του Στόλου, που κινήθηκε προς Θεσσαλονίκη. Μετά την αποτυχία αυτή, μεγάλος αριθμός ανωτάτων και ανωτέρων αξιωματικών αποστρατεύονται με πρώτο τον αρχηγό Ναυτικού αντιναύαρχο Ιππ. Δέδε.
1968
- Ιανουάριος: Πρώτες συναντήσεις ανωτέρων αξιωματικών του Πολεμικού Ναυτικού, με σκοπό την οργάνωση δυναμικής ενέργειας κατά της δικτατορίας. Κυκλοφορεί προκήρυξη εντός των Ενόπλων Δυνάμεων από απόστρατους αξιωματικούς.
- Σεπτέμβριος: Πρώτη συνάντηση των αντιπλοιάρχων που απετέλεσαν τον πυρήνα της οργάνωσης του Κινήματος του Ναυτικού.
1969
- Αύγουστος: Σχεδιασμός για απαγωγή του δικτάτορα Παπαδόπουλου κατά την διάρκεια της Ναυτικής ασκήσεως “Θρίαμβος” και ταυτόχρονα για κινητοποίηση των πλοίων του στόλου. Σχέδιο το οποίο τελικά δεν υλοποιείται.
1970
- Ιανουάριος: Σχεδιασμός κατάληψης της Κρήτης από πλοία του Στόλου.
1972
- Απρίλιος: Ο Γεώργιος Σέκερης (αδερφός μυημένου αντιπλοιάρχου), που υπηρετεί ως διπλωμάτης στην έδρα του ΝΑΤΟ, έρχεται σε επαφή με τον Ευάγγελο Αβέρωφ στο Παρίσι, τον ενημερώνει για την προετοιμασία του Κινήματος και αυτός με τη σειρά του έρχεται σε επαφές με το Βασιλέα και τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.
- Αύγουστος: Ολοκληρώνονται οι τοποθετήσεις των μυημένων Κυβερνητών, Υπάρχων και Πρώτων μηχανικών στα πλοία του Στόλου και σε βασικές θέσεις επιτελείων.
- Σεπτέμβριος: Επεκτείνονται οι μυήσεις μεταξύ των αξιωματικών του Ναυτικού που κατέχουν καίριες θέσεις.
1973
- Ιανουάριος: Η δύναμη κρούσεως του Στόλου είναι στα χέρια των μυημένων αξιωματικών.
- Φεβρουάριος: Επαφές μυημένων αξιωματικών του Ναυτικού με αξιωματικούς της Αεροπορίας.
- Μάρτιος: Μεγάλη συγκέντρωση μυημένων αξιωματικών του Ναυτικού.
- Απρίλιος: Πρόθεση εκδηλώσεως του Κινήματος κατά τη διάρκεια της ασκήσεως «Καταιγίς», που τελικά ματαιώνεται.
-Γίνεται πρόταση για ανάληψη της ηγεσίας του Κινήματος του Ναυτικού από τον απόστρατο πλοίαρχο Σπύρο Κονοφάο.
-Επαφή μυημένων αξιωματικών του Ναυτικού με τον απόστρατο Ταγματάρχη Σπύρο Μουστακλή.
- Μάιος: Σύσκεψη πυρήνων της οργάνωσης των μυημένων αξιωματικών.
16 Μαΐου: Μυστηριώδες σημείωμα, από άγνωστη οργάνωση, σε σπίτι μυημένου αξιωματικού με αναφορά στην εκδήλωση του Κινήματος, δημιουργεί βάσιμες υποψίες ότι το Κίνημα ίσως έχει γίνει γνωστό.
18 Μαΐου: Απόπλους από τον Ναύσταθμο Σαλαμίνος του Αντιτορπιλικού ΒΕΛΟΣ, με προορισμό το Ηράκλειο στο πλαίσιο συμμετοχής του σε άσκηση του ΝΑΤΟ.
21 Μαΐου: Τελική σύσκεψη των μυημένων αξιωματικών.
22 Μαΐου: Απόπλους του Α/Τ ΒΕΛΟΣ από το Ηράκλειο για συμμετοχή στην Νατοϊκή Άσκηση.
Η 22α προς 23η Μαΐου είναι η προγραμματισμένη ημερομηνία εκδηλώσεως του Κινήματος. Προβλεπόμενος χρόνος απόπλου των 25 συμμετεχόντων πλοίων στις 02:00 τα ξημερώματα. Οι ναυτικές μονάδες θα απέπλεαν από το Ναύσταθμο Σαλαμίνος ή λιμάνια διασποράς και θα έπλεαν με μέγιστη ταχύτητα προς τη νήσο Σύρο για να την καταλάβουν και να γίνει έδρα προσωρινής κυβέρνησης από πολιτικά πρόσωπα ανεγνωρισμένου κύρους. Μετά θα εστέλετο τελεσίγραφο στο Γεώργιο Παπαδόπουλο, το οποίο θα κοινοποιείτο στα ξένα ειδησεογραφικά πρακτορεία, ενώ προεβλέπετο και διάγγελμα προς τον Ελληνικό λαό. Παράλληλα θα καταλαμβάνοντο και άλλα νησιά, ενώ για επίδειξη δυνάμεως θα κατέπλεε ο στόλος στο Σαρωνικό για αποκλεισμό του λιμένα του Πειραιώς και του αεροδρομίου του Ελληνικού. Διαταγή προς όλους ήταν η πάση δυνάμει αποφυγή αιματοχυσίας.
Μεσάνυχτα 22ας Μαΐου προς 23η : Εκπομπή μέσω ασυρμάτων, του συνθηματικού «Σοφοκλής» περί ΑΝΑΒΟΛΗΣ του Κινήματος. Στο Α/Τ ΒΕΛΟΣ, που πλέει νότια του Κάβο Μαλιά, το συνθηματικό λαμβάνεται από εκπομπή του Α/Τ ΠΑΝΘΗΡ, που πλέει στην ίδια περιοχή, προς Ναύσταθμο Σαλαμίνος.
25 Μαΐου: Ο Κυβερνήτης του Α/Τ ΒΕΛΟΣ, αντιπλοίαρχος Νικόλαος Παππάς εκ των πρωτεργατών του Κινήματος και οι μυημένοι αξιωματικοί του πλοίου, πληροφορούνται εν πλω από την Ιταλική τηλεόραση, για μαζικές συλλήψεις αξιωματικών στην Ελλάδα. Γίνεται γενική κλήση πληρώματος στο ΒΕΛΟΣ και ο Κυβερνήτης ανακοινώνει την πρόθεσή του να φύγει από την Νατοϊκή άσκηση και να πλεύσει ανεξαρτήτως για συνέχιση του αντιδικτατορικού αγώνα. Ταυτόχρονα γνωστοποιεί, με σήμα που εκπέμπει στις Νατοϊκές αρχές, το ανελεύθερο καθεστώς στην Ελλάδα και τις συλλήψεις των Αξιωματικών.
Όλοι οι αξιωματικοί του Α/Τ ΒΕΛΟΣ συστρατεύονται και αυτοί με τους σκοπούς του Κινήματος. Το ΒΕΛΟΣ κινείται και καταπλέει στις προσβάσεις του Φιουμιτσίνο στην Ιταλία.
26 Μαΐου: Αποβίβαση του Κυβερνήτου, 6 αξιωματικών και 25 Υπαξιωματικών του Α/Τ ΒΕΛΟΣ στο λιμάνι του Φιουμιτσίνο, όπου ζητούν πολιτικό άσυλο. Πλείστοι του πληρώματος εκδήλωσαν την επιθυμία να ακολουθήσουν τον Κυβερνήτη. Ο αριθμός τους ξεπέρασε τους 150 από τους 270 άνδρες του πληρώματος. Ο Κυβερνήτης περιόρισε τον αριθμό σε 31, αναλογιζόμενος τις δυσκολίες της ζωής τους μακριά από την Ελλάδα, αλλά και τις δυσκολίες που θα αντιμετώπιζαν οι οικογένειές τους. Γίνεται ευρεία κάλυψη του γεγονότος από τον ευρωπαϊκό και αμερικανικό τύπο φέρνοντας στο διεθνές προσκήνιο το ζήτημα της δικτατορίας στην Ελλάδα και το βασικότερο, ότι το καθεστώς αυτό δεν έχει την πλήρη στήριξη από τις ένοπλες δυνάμεις της χώρας.
Ιούνιος: Σύνολο συλληφθέντων αξιωματικών Ναυτικού 63. Ακολουθούν απολογίες τους στον ανακριτή Σκεμπέα. Υπάρχουν κι άλλοι 25 αξιωματικοί του Ναυτικού μυημένοι στο Κίνημα που δεν αποκαλύφθηκαν. Έχουν ακόμη συλληφθεί 4 αξιωματικοί από το Στρατό Ξηράς και 4 από την Πολεμική Αεροπορία. Οι συλληφθέντες προπηλακίζονται και βασανίζονται, χωρίς να αρνηθούν τη συμμετοχή τους στο Κίνημα.
Το καθεστώς θορυβείται από όλη αυτή την κατάσταση και άμεσα εγκαθιδρύει «Κοινοβουλευτική Προεδρική Δημοκρατία».
11 Ιουνίου: Επίσημη χορήγηση πολιτικού ασύλου και ταξιδιωτικών εγγράφων από την Ιταλία στους 32 άνδρες του Α/Τ ΒΕΛΟΣ.
13 Ιουνίου: Κατά την διάρκεια της εαρινής συνόδου των υπουργών εξωτερικών του ΝΑΤΟ στην Κοπεγχάγη ο Κυβερνήτης του Α/Τ ΒΕΛΟΣ αντιπλοίαρχος Νικόλαος Παππάς παραχωρεί συνέντευξη Τύπου, στην οποία εξηγεί την σημασία της αντιδικτατορικής κίνησης του Πολεμικού Ναυτικού. Ιδιαίτερη αναφορά κάνει στις συλλήψεις και τους βασανισμούς των μυημένων αξιωματικών και στην αποδυνάμωση του Πολεμικού Ναυτικού από ικανά στελέχη, γεγονός που μειώνει πολύ το αξιόμαχό του.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ, τον ίδιο μήνα, σε δήλωσή του αποδέχεται ότι η κατάσταση στην Ελλάδα έχει εξασθενήσει την νότια πτέρυγα του ΝΑΤΟ.
- Ιούλιος: Γίνεται σχεδιασμός από τους εξόριστους αξιωματικούς και υπαξιωματικούς του Α/Τ ΒΕΛΟΣ, καταλήψεως Ελληνικών αντιτορπιλικών που βρίσκονταν σε εκπαιδευτικό πλου, στις ακτές της Νότιας Γαλλίας, στη Νίκαια. Σκοπός της ενέργειας αυτής ήταν η εγκατάσταση επί των Ελληνικών πλοίων, κυβερνήσεως από εξόριστους πολιτικούς. Το δικτατορικό καθεστώς μαθαίνει την κίνηση αυτή και διατάσσει την άμεση επιστροφή των πλοίων στην Ελλάδα. Τον ίδιο μήνα δίδεται συνέντευξη του Νικολάου Παππά στο Ιταλικό περιοδικό «Europeo».
24 Ιουλίου: Ο Στρατιωτικός Διοικητής Αθηνών παραπέμπει συνολικά 69 πρόσωπα, εν ενεργεία αξιωματικούς του Ναυτικού και της Αεροπορίας, αποστράτους και αποτάκτους, στο Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών.
- Αύγουστος: Χορήγηση από το καθεστώς γενικής αμνηστίας στους πολιτικούς κρατούμενους, εκτός των ανδρών του Α/Τ ΒΕΛΟΣ.
- Σεπτέμβριος: Απόταξη από τις τάξεις του Πολεμικού Ναυτικού των αξιωματικών που συμμετείχαν στο Κίνημα, βάσει του πορίσματος του ανακριτού Σκεμπέα. Σύνολο 56 αξιωματικοί.
1974
- 20 Ιουλίου: Τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Ο αντιπλοίαρχος Νικόλαος Παππάς επιδίδει στην Ελληνική Πρεσβεία του Λονδίνου επιστολή, στην οποία δηλώνει ότι ο ίδιος και οι 31 άνδρες του Α/Τ ΒΕΛΟΣ τίθενται στις διαταγές της πατρίδας, όπως το καθήκον το απαιτεί και καταθέτουν την πρόθεσή τους να μεταβούν στην Ελλάδα και να πολεμήσουν σαν απλοί στρατιώτες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αναγνωρίζουν το δικτατορικό καθεστώς.
- 26 Ιουλίου: Μετά την ανάληψη της Πρωθυπουργίας από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, οι αξιωματικοί και υπαξιωματικοί του Α/Τ ΒΕΛΟΣ επιστρέφουν στην Ελλάδα.
- 9 Αυγούστου: Ανάκληση στην ενεργό υπηρεσία των αποταχθέντων αξιωματικών του Κινήματος του Ναυτικού και τοποθέτησή τους σε καίριες επιτελικές θέσεις και ως Κυβερνήτες σε πλοία κρούσεως του Στόλου. Είναι αυτοί που, στη συνέχεια, θα προασπίσουν την Εθνική ακεραιότητα και θα εγγυηθούν την εδραίωση της Δημοκρατίας στην χώρα μας.
Η Ιστορία διδάσκει και οδηγεί. Το Κίνημα του Ναυτικού, αποκύημα του θαλασσινού πολιτισμού και ζυμωμένο με τις ναυτικές μας παραδόσεις, έμεινε και φθάνει να το παραλαμβάνουμε εμείς σήμερα, ως μια ακλόνητη συνισταμένη, προσωπικών ιδεωδών, κοινωνικών αξιών και ιδανικών και Εθνικών απαιτήσεων. Συνισταμένη που καθοδηγεί συνειδήσεις και διδάσκει χρέος.
Η δυναμική του Κινήματος, ως καταστάλαγμα ενός αγνού και δίκαιου κοινωνικού και πατριωτικού αγώνα, παραμένει εσαεί αμείωτη, για την περιφρούρηση της δικαιοσύνης, της ελευθερίας και της Εθνικής αξιοπρέπειας.
Σεβαστοί συνάδελφοι που αντισταθήκατε στη δικτατορία από της επιβολής της και αγωνισθήκατε μέχρι και της εδραιώσεως της Δημοκρατίας στη χώρα μας, σας ευχαριστούμε.
Σας ευχαριστούμε που αφυπνίσατε τότε, τον μουδιασμένο και ταλαιπωρημένο ελληνικό λαό, να θυμηθεί και να μάθει, ότι αυτός όρισε πριν χιλιάδες χρόνια την έννοια της Δημοκρατίας.
Σας ευχαριστούμε που προασπισθήκατε την αξιοπρέπεια του ανθρώπου ως νομοτελειακό δικαίωμα.
Σας ευχαριστούμε για την υπερηφάνεια και τη δύναμη ευθύνης που μας κληροδοτήσατε.
Στις πράξεις σας βρίσκουν θέση τα λόγια του Νίκου Καζατζάκη :
Το πρώτο σου χρέος εκτελώντας τη θητεία σου στη ράτσα,
είναι, να νιώσεις μέσα σου όλους τους προγόνους.
Το δεύτερο, να φωτίσεις την ορμή τους και να συνεχίσεις το έργο τους.
Το τρίτο σου χρέος, να παραδώσεις στο γιο τη μεγάλη εντολή να σε ξεπεράσει.
Σας ευχαριστώ.”
