Μια σιωπή που απευθύνθηκε στον κόσμο.
Στις 16 Μαΐου 1937, περίπου στις 14:30, καθώς το θωρηκτό Γ. ΑΒΕΡΩΦ βρισκόταν ανάμεσα στους μεγάλους στόλους που είχαν συγκεντρωθεί στο Spithead για τη Στέψη του Βασιλιά Γεωργίου ΣΤ΄, η σημαία του κατέβηκε μεσίστια. Λίγο νωρίτερα, ένας νεαρός θερμαστής — ο ναύτης Δ. Γάγκος — είχε φύγει από τη ζωή. Είχε υπηρετήσει ήσυχα, μακριά από το σπίτι του, μέσα στη ζέστη του λεβητοστασίου, και η τελευταία του φυλακή είχε τελειώσει. Η θάλασσα εκείνη την ημέρα έλαμπε από τελετουργία.Στόλοι αντιτορπιλικών απλώνονταν μέχρι τον ορίζοντα, σημαίες κάθε έθνους κυμάτιζαν ψηλά στον άνεμο, χαιρετισμοί αντηχούσαν πάνω στο νερό.
Αλλά μέσα στον ΑΒΕΡΩΦ, εκεί όπου τα λεβητοστάσια έβραζαν από θερμότητα, ένας νεαρός θερμαστής — ο ναύτης Δ. Γάγκος — έσβηνε ήσυχα. Μακριά από το σπίτι του, πέθανε όπως πεθαίνουν χιλιάδες: ήσυχα, ευσυνείδητα, αθέατα. Όταν το πλήρωμα συγκεντρώθηκε για να τον τιμήσει, η ελληνική σημαία κατέβηκε μεσίστια. Και τότε συνέβη κάτι θαυμαστό.
Χωρίς διαταγή, χωρίς σήμα, τα ξένα πλοία άρχισαν να επιβραδύνουν: βρετανικά, γαλλικά, ιταλικά, ρωσικά, ιαπωνικά, αμερικανικά. Ένα ένα, κατέβασαν τις σημαίες τους — σε όλο το αγκυροβόλιο. Ο άνεμος σταμάτησε. Η θάλασσα, που λίγα λεπτά πριν έσφυζε από ήχο και χρώμα, έμεινε καθαρή και σιωπηλή. Δεν ήταν τελετουργική πράξη, αλλά πράξη ενστίκτου — η κοινή συνείδηση όλων όσοι ταξιδεύουν στις θάλασσες. Για μια φευγαλέα στιγμή, οι στόλοι του κόσμου ενώθηκαν, όχι στη δύναμη, αλλά στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Απέδωσαν τιμή όχι σε βασιλιά ή διοικητή, αλλά σε έναν ναύτη — έναν άνθρωπο του οποίου ο μόχθος ήταν η μοναδική του δόξα.
Δεν έχει υπάρξει ξανά κάτι τέτοιο στην ιστορία του ναυτικού. Καμία άλλη ημέρα όπου κάθε σημαία στον ορίζοντα κατέβηκε όχι για να επιβληθεί, αλλά για να συμπονέσει. Και ο ΑΒΕΡΩΦ, το μοναδικό πλοίο της Ανατολικής Μεσογείου, επέστρεψε με κάτι μεγαλύτερο από τη δόξα την απόδειξη ότι η ανθρωπιά και η τιμή είναι οι υψηλότερες μορφές δύναμης.
Εκείνη η ημέρα στο Spithead είναι μοναδική στην παγκόσμια ναυτική ιστορία: μια φευγαλέα στιγμή ανθρωπιάς, όταν οι στόλοι του κόσμου κατέβασαν τις σημαίες τους όχι για έναν μονάρχη, αλλά για έναν Έλληνα ναύτη — ένα μήνυμα ότι η αληθινή δύναμη λέει λίγα, και η πραγματική τιμή είναι ανθρώπινη.
Ιστορική αναφορά για το γεγονός μπορεί να βρεθεί στο βιβλίο του Νίκου Σταθάκη «Θωρηκτό Γ. ΑΒΕΡΩΦ», το οποίο παρείχε πολύτιμο πλαίσιο για το παρόν άρθρο.
Κείμενο: Πλοίαρχος Παναγιώτης Τριπόντικας Π.Ν. — Διευθυντής Πλωτού Ναυτικού Μουσείου Θωρηκτού «Γ. ΑΒΕΡΩΦ».
