Ο Οθωμανικός στόλος τον Νοέμβριο του 1912, ήταν απασχολημένος με την προέλαση των Βουλγάρων στη Θράκη και με την διεξαγωγή της μάχης της Τσατάλτζας η οποία θα έκρινε την τύχη της ίδιας της Κωνσταντινούπολης. Στις 19 Νοεμβρίου, αναφέρθηκε ότι ο Οθωμανικός στόλος κινούταν προς Νότον και πιο συγκεκριμένα στον Ναύσταθμο του Ναγαρά, ο οποίος βρίσκεται κοντά στην έξοδο των Δαρδανελίων. Στις 20 Νοεμβρίου έγινε γνωστή η σύναψη ανακωχής μεταξύ των Βαλκάνιων Συμμάχων και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, εκτός της Ελλάδας. Αυτή η ενέργεια δήλωνε, σχεδόν σίγουρα, ότι ο Οθωμανικός Στόλος θα έβγαινε από τα Στενά. Η πεποίθηση αυτή επιβεβαιωνόταν από τις κινήσεις του Οθωμανικού Στόλου αλλά και από την ενίσχυση των οχυρωματικών θέσεων των Στενών με πεδινές πυροβολαρχίες. Αρχηγός του Οθωμανικού στόλου ήταν ο Πλοίαρχος Ραμίζ, αξιωματικός άριστα καταρτισμένος και εκπαιδευμένος σε σχολές της Ευρώπης. Μάλιστα πριν το 1911 διετέλεσε ναυτικός ακόλουθος στις πρεσβείες της Ρώμης και των Αθηνών, γι’ αυτό ήταν πολύ καλά ενημερωμένος για το Ελληνικό ναυτικό[1].

Την 3^η Δεκεμβρίου ο Ελληνικός Στόλος βρισκόταν σε σχηματισμό περιπολίας ανάμεσα στην Ίμβρο και Καλλίπολη. Τα πλοία βρίσκονταν σε δύο στήλες, η αριστερή αποτελούταν από τα Θωρηκτά «Αβέρωφ», «Ύδρα», «Σπέτσαι» και «Ψαρά», ενώ η δεξιά στήλη σχηματιζόταν από τα Αντιτορπιλικά «Ιέραξ», «Λέων», «Αετός» και «Πάνθηρ». Στις 08:00 εθεάθη ο Τουρκικός στόλος στην έξοδο των Δαρδανελίων. Στην κορυφή του σχηματισμού βρισκόταν το Καταδρομικό «Μετζητιέ» το οποίο συνόδευαν τρία Αντιτορπιλικά και ακολουθούσαν τα θωρηκτά «Μπαρμπαρόσσα» το οποίο ήταν η Ναυαρχίδα, «Τουργούτ Ρέις», «Μεσουδιέ» και «Ασάρ Τεφίκ». Στις 8:20 το Αβέρωφ απέστειλε σήμα «ΕΧ-ΕΧ-ΕΧ» το οποίο δήλωνε την εμφάνιση του εχθρικού στόλου καθώς και την συνένωση του Ελληνικού στόλου. Στις 08:55 o Ναύαρχος Κουντουριώτης εξέπεμψε προς τον Ελληνικό στόλο το ιστορικό σήμα «Με την δύναμην του Θεού, τας ευχάς του Βασιλέως μας και εν ονόματι του Δικαίου, πλέω μεθ’ ορμής ακαθέκτου και με την πεποίθησιν της νίκης εναντίον του εχθρού του Γένους»[2].

Όταν η απόσταση των δύο στόλων έφθασε περίπου στα 12.000 μέτρα ο Οθωμανικός στόλος με πρώτο το Μπαρμπαρόσσα, άρχισε να βάλει κατά των Ελληνικών πλοίων. Ο Ελληνικός Στόλος άνοιξε πύρ με το Αβέρωφ να βάλλει από απόσταση 11.000 μέτρων. Καθώς το Αβέρωφ μείωνε συνεχώς την απόστασή του από τον εχθρό, ύψωσε το σήμα «Ζ», το οποίο δήλωνε «αι κινήσεις μου ανεξάρτηται» και εφόρμησε κατά της εχθρικής Ναυαρχίδας, με ταχύτητα 20 μιλίων[3]. Με την θαρραλεά αυτή ενέργεια το Αβέρωφ συγκέντρωσε το σύνολο των πυρών του εχθρικού στόλου, ταυτόχρονα διέτρεχε μεγάλο κίνδυνο Τορπιλικής προσβολής από τα Τουρκικά αντιτορπιλικά και τέλος, για κάποιο χρονικό διάστημα βρέθηκε εντός του βεληνεκούς των παράκτιων οχυρωματικών πυροβολείων του εχθρού[4]. Παρ’ όλα αυτά το Αβέρωφ κατάφερε κι έφτασε σε απόσταση 3.200 μέτρων από τον εχθρικό στόλο, βάλλοντας τα πυρά του κατά της Τουρκικής ναυαρχίδας[5]. Με την ενέργεια αυτή το Αβέρωφ προκάλεσε πανικό στον Αρχηγό του Τουρκικού στόλου, ο οποίος αντιλήφθηκε τον κίνδυνο να βρεθεί εντός δύο πυρών. Πραγματοποίησε στροφή 180^ο δεξιά και διέταξε την επιστροφή προς την ασφάλεια των Στενών. Την κίνηση αυτή του Μπαρμπαρόσσα ακολούθησαν και τα υπόλοιπα Οθωμανικά πλοία υποχωρώντας πανικόβλητα. Το Αβέρωφ αξιοποιώντας την μεγάλη του ταχύτητα καταδίωξε τα Τουρκικά Θωρηκτά. Στις 10:05 το Ελληνικό Θωρηκτό άλλαξε την πορεία του καθώς είχε εισέλθει επικίνδυνα στο πεδίο βολής των Τουρκικών επάκτιων πυροβολείων[6].

Το Αβέρωφ κατά τη διάρκεια της ναυμαχίας χτυπήθηκε 19 φορές από εχθρικά βλήματα διαφόρων διαμετρημάτων. Υπέστη ελάχιστες υλικές ζημιές έχοντας 2 νεκρούς και 5 τραυματίες. Η αντίπαλη πλευρά υπέστη εκτεταμένες ζημιές στα Θωρηκτά Μπαρμπαρόσσα και Τουργούτ Ρέις. Οι Τουρκικές απώλειες ανήλθαν σε τουλάχιστον 58 νεκρούς και άγνωστο αριθμό τραυματιών[7].

Με την τακτική νίκη αυτή που πέτυχε ο Ελληνικός Στόλος, μπήκαν οι βάσεις για την στρατηγική νίκη που ακολούθησε στην ναυμαχία της Λήμνου.

Βιβλιογραφία

• Αντιναύαρχος Ι. Παλούμπης Π.Ν., Βαλκανικοί Πόλεμοι – Ο Ναυτικός Αγώνας 1912-1913, Γ έκδοση Ναυτικόν Μουσείον της Ελλάδος, Πειραιάς 2012
• Παναγιώτης Γέροντας, Μεθ΄Ορμής Ακαθέκτου, Επίτομη Ιστορία του Πολεμικού Ναυτικού 1821-1945, Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού, Έκδοση του Περιοδικού «Ναυτική Επιθεώρηση»
• Νίκου Α. Σταθάκη Θ/Κ Γ. Αβέρωφ, Χρονικό του Θωρηκτού της νίκης, Έκδοση Πολεμικού Ναυτικού 1987.
• Ελένη Γαρδίκα – Κατσιαδάκη & Γιώργος Χαρωνίτης, Το Θωρηκτό «Γεώργιος Αβέρωφ» Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-1913, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα 2002

[1]   Παναγιώτης Γέροντας, Μεθ΄Ορμής Ακαθέκτου, Επίτομη Ιστορία του Πολεμικού Ναυτικού 1821-1945, Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού, Έκδοση του Περιοδικού «Ναυτική Επιθεώρηση», σ.209, 210.

[2] Ελένη Γαρδίκα – Κατσιαδάκη & Γιώργος Χαρωνίτης, Το Θωρηκτό «Γεώργιος Αβέρωφ» Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-1913, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα 2002, σ.40.

[3] Νίκου Α. Σταθάκη Θ/Κ Γ. Αβέρωφ, Χρονικό του Θωρηκτού της νίκης, Έκδοση Πολεμικού Ναυτικού 1987, σ. 72.

[4] Αντιναύαρχος Ι. Παλούμπης Π.Ν., Βαλκανικοί Πόλεμοι – Ο Ναυτικός Αγώνας 1912-1913, Γ έκδοση Ναυτικόν Μουσείον της Ελλάδος, Πειραιάς 2012, σ.64.

[5] Νίκου Α. Σταθάκη Θ/Κ Γ. Αβέρωφ, Χρονικό του Θωρηκτού της νίκης, Έκδοση Πολεμικού Ναυτικού 1987, σ.72.

[6] Ελένη Γαρδίκα – Κατσιαδάκη & Γιώργος Χαρωνίτης, Το Θωρηκτό «Γεώργιος Αβέρωφ» Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους 1912-1913, Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών και Μελετών «Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος» Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα 2002, σ.43.

[7] Αντιναύαρχος Ι. Παλούμπης Π.Ν., Βαλκανικοί Πόλεμοι – Ο Ναυτικός Αγώνας 1912-1913, Γ έκδοση Ναυτικόν Μουσείον της Ελλάδος, Πειραιάς 2012, σ.64.